علامه ملاعبدالله یزدی بهابادی، شخصیتی بزرگ در عرصه دانش، مدیریت، تدریس، تألیف و حکمرانی بود که در یکی از سخت‌ترین و بحرانی‌ترین دوران‌های سیاسی، اجتماعی و امنیتی زیست. او با وجود فشارها و مشکلات گسترده، کارنامه‌ای درخشان برجای گذاشت و وصیتی ارزشمند برای جامعه شیعی، به‌ویژه ایرانیان، به یادگار گذاشت
علامه ملاعبدالله یزدی بهابادی، شخصیتی بزرگ در عرصه دانش، مدیریت، تدریس، تألیف و حکمرانی بود که در یکی از سخت‌ترین و بحرانی‌ترین دوران‌های سیاسی، اجتماعی و امنیتی زیست. او با وجود فشارها و مشکلات گسترده، کارنامه‌ای درخشان برجای گذاشت و وصیتی ارزشمند برای جامعه شیعی، به‌ویژه ایرانیان، به یادگار گذاشت:
«برای عبور از بحران‌ها و رسیدن به قله‌های پیشرفت، فرزندان حکیم تربیت کنید. مردمی که بر اساس عقل سلیم عمل کنند، کمتر دچار اشتباه می‌شوند. ما در سخت‌ترین شرایط تاریخی قرار داریم و فرصت آزمون و خطا نداریم. باید جامعه‌ای اندیشه‌ورز و حکیم‌پرور بسازیم.»
این وصیت، بر ضرورت تربیت انسان‌های اندیشمند و حکیم تأکید دارد که می‌توانند جامعه را از بحران‌ها عبور داده و آینده‌ای روشن و پیشرفته بسازند.
ضرورت تربیت حکیم در جامعه
تربیت حکیم یکی از بنیادی‌ترین نیازهای فرهنگی، اجتماعی و علمی هر جامعه است. حکمت، ریشه‌ای عمیق در حل مشکلات و حرکت‌های پیشرفت‌محور دارد.
۱. مفهوم حکیم و اهمیت آن
یک حکیم، فردی است که برخوردار از دانش عمیق، تجربه و بصیرت است و می‌تواند مسائل پیچیده را با تدبیر و تأمل مدیریت کند.
ویژگی‌های اصلی حکیم عبارت‌اند از:
- دانش نظری در کنار توانایی عملی برای حل مسائل دشوار.
- درک عمیق از مسائل فکری و فرهنگی جامعه با رویکردی جامع و آینده‌نگر.
در جهان امروز، با چالش‌هایی چون فشار اقتصادی ، تحریم های همه جانبه ، بحران‌های زیست‌محیطی، نابرابری‌های اجتماعی، جنگ‌ها و درگیری‌های بین‌المللی، تربیت حکیم برای هدایت مسیر جامعه امری ضروری است.
۲. نقش تربیت حکیم در پیشرفت جامعه
تربیت حکیم تأثیری چشمگیر بر رشد فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی یک جامعه دارد. این اثرات شامل موارد زیر است:
- رشد فرهنگی و اجتماعی: حکیمانی که تربیت می‌شوند، قادرند افکار عمومی را به سمت تفکر اصولی و سازنده هدایت کنند.
- حل مشکلات مدرن: جامعه‌ای که از حکمت برخوردار باشد، از سطحی‌نگری عبور کرده و در مواجهه با بحران‌ها و تصمیم‌گیری‌های سخت موفق عمل خواهد کرد.
- تقویت نظام آموزشی: تربیت حکیم می‌تواند آموزش‌وپرورش را از سطح انتقال دانش به پرورش انسان‌هایی با بینش جامع ارتقا دهد.
۳. حوزه ها و دانشگاه‌ها و نقش آن‌ها در تربیت حکیم
- حوزه ها و دانشگاه‌ها باید محور اصلی پرورش نسل آینده حکیمان باشند. این فرآیند نیازمند برنامه‌هایی چندبعدی است:
- تعلیم علمی همراه با تقویت اخلاق: آموزش صرف علمی کافی نیست؛ حوزه ها و دانشگاه‌های ما باید اخلاق و معنویت را در تعلیمات خود بگنجانند.
- ایجاد تعادل میان علم و ایمان: بینش جامع با پیوند علم و ایمان به دست می‌آید.
- پرورش نیروهای متعهد: طلاب و دانشجویان باید خودباوری، شجاعت و تعهد به خدمت‌رسانی به جامعه را در کنار آموزش ببینند.
شخصیت‌هایی چون امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بارها بر اهمیت تربیت نسل حکیم و بصیر تأکید کرده‌اند.
۴. پیوند حکمت با حکمرانی در اسلام
در تفکر اسلامی، تربیت حکیم بخشی از برنامه کلان اجتماعی برای ساخت جامعه‌ای متعالی، عادل، و توانمند است.
- پرورش انسان‌های اثرگذار: حکیمان تأثیری عمیق بر جهت‌گیری‌های فردی و جمعی جامعه می‌گذارند.
- ایجاد جامعه‌ای متمدن و مقتدر: وجود حکیمان در جامعه، سطح اندیشه‌ها و انسجام اجتماعی را ارتقا می‌بخشد.
۵. تربیت حکیم در چالش‌های جهانی
در دنیای امروز، که جوامع با بحران‌های فرهنگی، هویتی و زیست‌محیطی مواجه‌اند، حکمت به ابزاری محوری برای حل این مسائل تبدیل شده است. بنیادهای حکمت در جهانی پرچالش عبارتند از:
- فهم و درک مسائل جهانی: حکیمان با نگرشی عمیق به مسائل بین‌المللی، پاسخ‌هایی مناسب و کاربردی ارائه می‌دهند.
- ترویج فرهنگ آگاهی: جوامعی که از حکمت برخوردار باشند، کمتر قربانی بحران‌های ناگهانی و غیرمنتظره می‌شوند.
حکیم انقلابی و جهادی
«حکیم انقلابی و جهادی» ویژگی مهمی است که در دوران‌های پرافت و خیز تاریخی، محور تحول، هدایت و ایستادگی جامعه در برابر توطئه‌ها بوده است. این نوع حکیم، برخلاف دانشمندانی که به حوزه‌های نظری محدود می‌شوند، درکنار اندیشه، در میدان عمل نیز حضوری پررنگ دارد.
ویژگی‌های حکیم انقلابی و جهادی:
تعهد انقلابی و جهادی:
حکیمی است که همواره در خطوط مقدم مسائل اجتماعی و فرهنگی حضور دارد.
اندیشه و عمل او درهم‌تنیده است؛ او فلسفه را با واقعیت اجتماعی گره زده و در برابر مشکلات جامعه اقدام مقتدرانه انجام می‌دهد.
هدایت‌گری در زمان بحران:
حکیم انقلابی با درک صحیح از تحولات و خطرات، مردم را در مسیر امن و درست قرار می‌دهد.
با نگاه استراتژیک، جامعه شیعی را از توطئه‌ها، بحران‌ها و خطرات درونی و بیرونی عبور می‌دهد.
پیوند دین و عقلانیت:
حکیم انقلابی، تلفیقی از ایمان دینی و تحلیل عقلانی برای حل مسائل بزرگ جامعه است.
نقش حکیم انقلابی در جامعه شیعی
حفظ استقلال:
حکیم تکیه‌گاهی معنوی و علمی برای استقلال فکری جامعه شیعی است و مانع از سلطه فرهنگی و سیاسی بیگانگان می‌شود.
ارتقای عدالت و معنویت:
او همواره در پی تثبیت ارزش‌هایی چون عدالت، اخلاق و آزادی در متن جامعه است.
مقابله با توطئه‌ها:
تاریخ جامعه شیعی مملو از مقابله با توطئه‌هایی است که با هدایت حکیمان انقلابی خنثی شده‌اند.
مصادیق تاریخی حکیمان انقلابی:
از جمله شخصیت‌های برجسته می‌توان به افرادی چون:
شهید محمد باقر صدر
استاد شهید مرتضی مطهری،
امام خمینی (ره) اشاره کرد که هر یک با حکمت انقلابی خود، مسیر آزادگی و مقاومت شیعی را تقویت کرده‌اند.
نتیجه‌گیری
تربیت حکیم، عنصری ضروری برای عبور از بحران‌ها و تضمین پیشرفت جامعه است. حکیمان نه‌تنها مسائل موجود را حل می‌کنند، بلکه آینده‌ای روشن برای جامعه می‌سازند. جامعه‌ای که بر تربیت حکیم تمرکز کند، از سطحی‌نگری عبور کرده و به ارزش‌های بلندمدت اخلاقی، فکری و اجتماعی دست می‌یابد.
امروزه جوامع شیعی، بیش از هر زمان دیگر، به حکیمانی انقلابی و جهادی نیاز دارند که ترکیبی از دانش، بصیرت و توانایی عملی برای هدایت جامعه در مسیر رشد همه‌جانبه باشند. این الگو، ضامن مقاومت و پیشرفت در برابر تهدیدها و بحران‌های دوران است.
یادداشتی از : حسن عبدی پور
