درباره حاشیه علامه ملاعبدالله بهابادی برتهذیب المنطق تفتازانی دو نکته حائز اهمیت است:
نکته اول:
ما در تاریخ حوزه های عملیه به ویژه حوزه علمیه اهل سنت این را نداریم که یک متن شیعی متن درسی واقع شود. البته عکس آن را داشتیم .اما یک متنی که برای عالم شیعه بوده باشد و در حوزه های اهل سنت مورد اقبال قرار بگیرد چنین چیزی را ما در تاریخ اندیشه ندیده ایم و آن حاشیه ی ملاعبدالله است که مورد اقبال قرار گرفته است. ما در تاریخ اندیشه وحاشیه برآثار داریم که اهل سنت برخی از متون ما را حاشیه زدند و مورد اقبال قرار گرفته است برای مثال " کتاب تجرید الاعتقاد " از خواجه نصیر الدین طوسی را حاشیه و شرح زده اند. ممکن است آن حاشیه و شرح به اصطلاح جزو متون درسی مدارس علمیه ی اهل سنت واقع شود اما مستقیما تا کنون من ندیده ام در حوزه های علمیه اهل سنت مثلا خود تجرید الاعتقاد منبع درسی باشد. و این یکی از ویژگی های بارز و منحصر به فرد حاشیه ملاعبدالله است و انصافا از این بابت بایستی یک تاملی دوباره ای به این کتاب کرد.
نکته دوم:
باز هم ما ندیدیم در تاریخ اندیشه و به ویژه در حوزه علمیه ی شیعه و اهل سنت که یک کتاب حاشیه جزو متن درسی قرار بگیرد. می دانید حاشیه با شرح فرق دارد و حاشیه را محشی در جاهایی که نیاز به تبیین و تعریف و توضیح بیشتری دارد -حالا چه به له متن یا بر علیه آن متن نکاتی را به اصطلاح محشی مطرح می کند و تحت این عنوان حاشیه می نویسند. به هر روی حاشیه با یک شرح یا یک متن اصلی فرق زیادی دارد. شاید بدین جهت ما تا کنون ندیده ایم یک حاشیه متن درسی واقع شود. بله شرح کتاب سابقه دارد ، کتاب کشف المراد تألیف علامه حلی که شرح کتاب تجرید الاعتقاد از خواجه نصیر الدین طوسی میباشد. . البته حاشیه ی ملاعبدالله حاشیه ی صرف نیست و یکی از ویژگی های این حاشیه این است که ملاعبدالله هنری در این کتاب به خرج داده است که این کتاب را نمی توان صرفا یک حاشیه نامید. تمام مطالب تهذیب المنطق تفتازانی مورد شرح و تبیین قرار گرفته است و نکته ای را جای نینداخته است و در قالب حواشی و متون تعلیقه در آن جا که مراد محشی یا تعلقه نویس بوده سعی کرده تعلیقه یا حاشیه بزند اما در حاشیه ی ملاعبدالله این گونه نیست و در این جا هم ردیف حواشی که وجود دارد شاید هم قرار نگیرد. حاشیه متنی هست که تمام متن اصلی را در بر دارد و یک کتاب منسجم می باشد و شاید هم همین باعث شده است این کتاب مورد اقبال قرار بگیرد و جزو متون درسی هم در میان اهل سنت و هم در حوزه های شیعه قرار بگیرد.
