- ضمن عرض سلام و تشکر؛ دبیرخانه کنگره بین المللی علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی مطلع گردید که حضرتعالی پیرامون ملاعبدالله بهابادی، افکار و زندگی وی تحقیقی در دست انجام دارید. در صورت امکان در خصوص این تحقیق اشاراتی بیان بفرمایید؟
مقام معظم رهبری (حفظه الله) در سفری که به یزد داشتند در ضمن فرمایشات خود اشاراتی در مورد بزرگان و مفاخر استان یزد داشتند که از جمله آن بزرگان حکیم ملاعبدالله بهابادی بود. ایشان همچنین از خاندان «ملالی»، که شهرت خاندان این دانشمند برجسته در نجف اشرف برای هیچ شخصی پوشیده نیست، سخن گفته و خاطرنشان کردند که بیش از دو قرن تولیت حرم مطهر امیرالمومنین علی(علیه¬السلام) بر عهده این خاندان بود. بنده از همان زمان مطالعاتی در خصوص این شخصیت فرزانه شروع کردم انشاالله در قالب مقاله¬ای در کنگره ملاعبدالله ارائه خواهم نمود. در آن مقاله با استفاده از منابع متعدد، در پی این بوده¬ام تا جریان تعقل¬گرایی انتهای عصر تیموری و نیمۀ اول عصر صفوی را تحلیل کنم، تا مشخص شود چه عوامل و شرایطی موجب ایجاد یک بستر ویژه شد و نگرش و نگاه رایج علما به مباحث کلامی و معقول چه جهتی به خود گرفته و محاسن و مزایای این رویکرد چه بوده است؟
ملاعبدالله بهابادی در همین دوره تعقل گرایی می زیسته و خودش هم از افراد شاخص این جریان تعقل گرایی است. وی که در شیراز نزد شیخ جمال الدین محمود شیرازی(از شاگردان علامه جلال الدین دوانی) به تحصیل پرداخته و به کسانی چون مقدس اردبیلی و باغنوی شیرازی(که به وی باغندی هم گفته اند)، همدرس بوده است، منتهی بعدها باغندی به هند، مقدس اردبیلی و ملا عبدالله بهابادی ساکن نجف می¬شوند. در نجف، مقدس اردبیلی بیشتر تمرکز خود را بر منقول گرایی و فقه می گذارد، ولی ملا عبدالله بهابادی چنانکه در ایران و در مکتب شیراز، در جریان تعقل گرایی فعالیت می کرد، با اینکه در نجف منصبی را از سوی حکام صفوی پذیرفته بود، به تقویت جریان تعقل گرایی عصر صفوی کمک کرد و حتی کتاب مشهور حاشیه اش که شرحی بر بخش منطق اثر موجز تهذیب تفتازانی است، را در شهر مقدس نجف می نویسد.
- نامه ای از شهید ثانی خطاب به ملاعبدالله نگاشته است، لطفاً در خصوص آن توضیح بفرمایید؟
در کتاب الذریعه شیخ آقا بزرگ تهرانی خبر از نامهای میدهد که شهید ثانی خطاب به ملاعبدالله نگاشته است. بنده فکر می کنم محتوای نامه ناظر به همین جریان تعقل گرایی است؛ زیرا ایشان در نجف اشرف به تدریس علوم معقول اشتغال داشته و بزرگانی مثل صاحب معالم، شیخ بهایی و ... را تربیت کند. شیخ بهایی در حاشیه ای که بر تفسیر بیضاوی نوشته، از استادش ملاعبدالله بهابادی یاد کرده و ایشان را علامه خطاب کرده است که این از جایگاه رفیع ملاعبدالله در حوزه علم دارد.
- از لحاظ موقعیت جغرافیایی شهرستان بهاباد جزء کدام استان محسوب می¬گردد؟
بهاباد محل رشد و پرورش بزرگانی بسیاری بوده است که خدمات زیادی برای جامعه بشری انجام داده اند. از جمله آن بزرگان مرحوم ملاعبدالله بهابادی است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی گاهی بهاباد را جزو کرمان و گاهی جزو یزد به شمار می آورده اند و برخی سفرنامه نویسان قدیمی مثل مارکوپولو هم از این ناحیه نام برده اند.
- در پایان اگر نکته خاصی دارید، بفرمایید؟
متاسفانه در خصوص ملاعبدالله بهابادی کارهای قابل توجهی صورت نگرفته است و لازم است کنگره ملاعبدالله در این خصوص اقدام به تشکیل کمیته¬های علمی، اجرایی نماید تا مطالب موجود در خصوص ایشان از کتابخانههای معتبر گردآوری شده و در اختیار دانشوران و محققین حوزوی و دانشگاهی قرار گیرد تا إن شاء الله در اثر تضارب آراء مطالب فاخری استخراج شده و در اختیار جامعه قرار گیرد. انتظار می رود کنگره این مقوله را دنبال نماید که: مکتب تعقل گرایی آن روزگار چه فواید و برکاتی داشته است؟ و نقش ملاعبدالله و آثار علمی ایشان اعم از حواشی و شروح متعدد در آن مکتب به چه میزان بوده است؟ علاوه بر این توجه به این نکته هم مهم است که حواشی و شروح متعددی که در آن مکتب تولید شده، نه تنها نشان ضعف علمی نویسندگان نبوده، بلکه باعث بسترسازی برای ایجاد حکمت متعالیه شده است. خداوند شما و همکارانتان را توفیق بدهد؛ والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
