نشست علمی تبیین منظومه فکری علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی ( به زبان انگلیسی)
در این نشست که در موسسه فقه معاصر برگزار گردید، ابتدا حجه الاسلام و المسلمین سید اسماعیل غضنفری به عنوان دبیر جلسه با خوش آمدگویی به حضار و تقدیر از برگزارکنندگان جلسه، به لزوم توجه به مقام علما اشاره نمود و عظمت علمی علامه ملاعبدالله بهابادی و گمنام بودن مطالب فقهی ایشان را متذکر شد.
سپس حجه الاسلام و المسلمین دکتر جهانگیری مطالب خود را با عنوان «جامعیت عقلی و نقلی علامه بهابادی» به شرح ذیل ارائه نمود:
جامعیت علمی علامه بهابادی از آن جهت اهمیت دارد که روش ایشان برای مطالعات امروز هم قابل استفاده است. ایشان در زمینه های مختلف از جمله منطق، تفسیر، فلسفه و فقه صاحب نظر بودند. روش ایشان متمرکز بر متن نبوده و به مطالب عقلی هم می پرداختند. علامه در بازه زمانی گذار از سلاجقه به صفویه نقش مهمی در ایجاد توافق بین این دو سلسله داشته است و همچنین نقش به سزایی در برقرار کردن ارتباط بین زمینه های متفاوت علمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشته است. او رابطه خوبی نیز بین علمای اهل سنت و تشیع برقرار نموده است. علیرغم توانایی علامه بر تالیف کتب به صورت مستقل، بعضاً به تفسیر کتب سایر علما نیز می پرداخت. نتیجه فعالیت این عالم، گسترش رویکرد تقریبی بین مذاهب بوده است. نکته قابل تأمل این که ملا صدرا هم از آراء ایشان بهره برده است. او در عین توجه به مطالب علمی، از یک سو زعامت حرم حضرت امیرالمومنین علیه السلام و از سوی دیگر نقش فعال در مسائل سیاسی روز داشته است. او بین گروه های سیاسی و همچنین دیدگاه های علمی مختلف روز، نقش مصالحه گر را داشته است.
در ادامه آقای دکتر عبدالمجید مبلغی موضوع «عقلانیت شیعه در عصر صفوی- نقش علما و رویکرد ملاعبدالله بهابادی» را ارائه نمود:
صفویه تمایل زیادی برای تأسیس یک حکومت داشتند. از طرفی، به علت طولانی شدن عصر غیبت، علما دکترینی را پرورش دادند که امکان تاسیس دولت را ذیل اقتدار شاه شیعی لحاظ می داشت. صفویه با کمک محقق کرکی از این نظریه بهره مند شد. به تدریج این سلسله توانست تشیع را گسترش دهد. عثمانیه، در مصاف با صفویان، تلاش کردند تا بر مراکز شیعی و حرم های ائمه اطهار علیهم السلام تسلط پیدا کنند که در نهایت موفق به این کار شدند.
علامه نقش مهمی در مهار پیامدهای منازعه میان عثمانیه و صفویه داشت. ایشان تلاش کرد نجف را از نقطه مورد نزاع دور نگه دارد. او که در نجف نماینده صفویه محسوب می شد بعد از تسلط عثمانی بر نجف، همچنان نماینده حرم مطهر بود. این نشان از توانایی سیاسی ایشان در این دوره دارد. او تلاش کرد تا نجف را به عنوان مرکز علمی شیعه حفظ نماید.
از جمله دیگر خدمات او، ارتقاء ظرفیت روش شناختی تاملات مَدرسی شیعه بود. در دوران او، شاهد انتقال مدارس جبل عامل و حله به مدارس نجف و اصفهان هستیم. اگر یک هرم را در نظر بگیریم، منطق در رأس تاملات عقلانی مَدرسی جای می گیرد. کارکرد این دانش ایجاد چارچوب روش شناختی برای تحلیل و تفسیر متون است. بهابادی با شرحی که بر کتاب تفتازانی عرضه داشت، زمینه های ماندگاری منطق مدرسی قدیم را در فقه شیعه تقویت نمود. اهمیت این مساله آن گاه مشخص می شود که توجه نماییم تلاش های علامه بهابادی در زمانه و زمینه ای رخ می داد که با اهمیت یابی پیوسته اخباریون در مراحل نخستین آن، شناخته می شود.
