نقش ملاعبدالله بهابادی یزدی در تحولات فکری-سیاسی ایران

عیسی نیا

چکیده

ما با سه حس زندگی می کنیم حس گذشته، حال و آینده ولی چه نیازی است که نقطه عزیمت خود را حس حال کنیم ولی به حس گذشته­ ای به درازای تاریخ صفویه یعنی دوران شاه طهماسب بیاندازیم و از اندیشمند وعالمی همچو ملاعبدالله بهابادی بگوئیم آیا راز خوب زیستن ما در او خلاصه شده است؟ آیا او رمز پیشرفت زندگی ما را می داند و به ما می تواند بیاموزد آیا زندگی ما، ققنوس­وار از خاکستر او بیرون خواهد آمد؟ چرا ما باید به گذشته­ایِ 500ساله یعنی به قرن دهم هجری قمری برابر با قرن شانزدهم میلادی سفر کنیم و صداهای خفته در آن را بشناسیم و بشناسانیم و علت احیای این صداهای خفته چه می تواند باشد اصولا این فضا، مکان و اندیشه­یِ پیچیده در آن می­تواند مسأله­یِ امروز ما باشد؟ در امتداد این مسأله؛ سؤال اصلی این است: ملاعبدالله بهابادی در چه موقعیت­هایی و چگونه زیست و چه تحولی فکری- سیاسی­ای ایجاد کرد؟ فرضیه با روش پدیدارشناسی این گونه دنبال شده است که وی در موقعیت­های چهارگانه­ی(موقعیت اروپا، موقعیت مکتب فلسفی شیراز، موقعیت اخباری گری، موقعیت امنیتی)به دنبال حل مشکلات با ایده­ی عینیت دین وسیاست از سویی و همسویی عقل و شریعت از سوی دیگر بوده است و نتیجه تحقیق نیز این شد که او عالمی منقول و معقول بوده و منصب خزانه داری حرم امام علی«ع» را برعهده داشته است. و به تعبیری الگوی زیست فکری- سیاسی ملاعبدالله بهابادی الگویی با رویکرد ترکیبی(تلفیق خرد و کلان، ذهنی و عینی، عقلی و نقلی، عرفانی و فلسفی) و به تعبیری الگویی عقلی ، نقلی و دینی- سیاسی بوده است که یکی از نشانه ­های آن، متولی ورئیسِ خزانه¬داری آستان مقدس حضرت علی«ع» امیرالمومنین و حاکمِ نجف بودن و دیگری آثار بیست­گانه او می­باشد.