خلیل آقایی[1]

چکیده

نوشته انسان نمایانگر روحیه و خصلت های خاص نویسنده است. این امر هم در رابطه با کتاب های مستقل و هم حواشی و شروح صدق می کند و فوایدی از جمله فهم رویکرد خاص انتقادی یا پذیرشی شارح و محشی را به ما می رساند. کتاب حاشیه ملا عبدالله یزدی یک کتاب منطقی بسیار رایج در مجامع علمی بوده و شروح و حواشی متعددی ناظر به آن نوشته شده است. برخی از این شروح درصدد تبیین مراد و مقصود ماتن و برخی در پی انتقاد از تحلیل های ماتن بوده اند، چنانکه بعضی از شارحین و محشیان نیز به صورت تلفیقی یعنی هم تبیینی و هم تشکیکی با عبارات حاشیه در افتاده اند. شناخت زندگی این اشخاص نه تنها از باب دانش تراجم نگاری خالی از فایده نیست، باعث می شود هم خلط و اشتباهی که پیرامون برخی از این افراد صورت گرفته مرتفع شود و هم ما با شناخت بستر و خاستگاه رشد علمی شخص، علت گرایش وی به نگاه خاص او در شرح کردن حاشیه یا حاشیه نوشتن بر آن را بهتر دریابیم. ناگفته نماند که علی رغم اینکه الذریعه علامه شیخ آقابزرگ تهرانی بیشترین معرفی را نسبت به شارحان و محشیان حاشیه داشته است، ولی علاوه بر این اثر نفیس، به آثار دیگری نیز مراجعه شده تا جامعیت تحقیق بیشتر شود.

کلمات کلیدی: حاشیه، شارحان، محشیان، شرح حال و بیوگرافی.

[1] . پژوهشگر حوزوی.