ابوالحسن توفیقیان

چکیده

در زمان صفویه برای اولین بار ایران به یکپارچگی سیاسی دست یافته و در قلمرو تاریخی ایران، مذهب شیعه دوازده امامی رسمی می گردد. به گونه ای که وقتی در 230 سال بعد حکومت صفویه منقرض می گردد، اکثر مردم ایران دارای مذهب تشیع بودند. این تحول مدیون اقدامات عالمان دینی به ویژه آن دسته از عالمانی است که به رغم گرفتاری های محتمل و حتی یقینی، رنج ارتباط با دربار و حکام و شاهان صفویه را به جان خریدند و در مسیر تقویت و ترویج مذهب کوشش ها نمودند. علامه بزرگوار ملا عبدالله بهابادی معروف به بهابادی از جمله همین عالمان صبور و خدوم و فداکار است که شهر اصفهان و حوزه علمیه آنجا و محفل تدریسش را ترک گفته و منصبی حکومتی را، اگر چه به رنگ دینی، پذیرفت و در طی دو دهه متولی منصب یاد شده بود. وی همچنین با برخی حکام دیگر در ایران و عثمانی ارتباط هایی داشته است که در مقاله زیر تحلیل توافق یا تخالف رویکرد سیاسی وی با رویکرد دربار صفوی در نگرش عام مبتنی بر نگرش کلان روابط علمای شیعه با دربار صفویه مورد تحلیل قرار گرفته است.

کلید واژه ها: صفویه، سیاست، علمای شیعه، ملا عبدالله بهابادی